İçindekiler
Azerbaycan Ateşgah
Azerbaycan Ateşgah, Dünyadaki 3 Mecusi tapınağından biridir. Bakü’ye 30 km mesafede , Abşeron yarımadasının Surhanı kasabasının güneydoğu tarafındadır. Ateşgah sözcüğünün anlamı ateş mabedidir.16-18 yüzyılda doğal gazın çıktığı , eski zamanlarda ebedi sönmez ateşlerin yandığını kabul gören bir mabeddir. Mabedin en erken yapısı olan ahır 1713 yılına ait bir yapıdır. Merkezi secdegahı ise 1810 yılında tacir Kançanagaran tarafından yaptırılmıştır.
Mimari yapısına değinecek olursak , Ateşgah , yapısına göre şehir hanlarını andırmaktadır. Medya döneminden itibaren Azerbaycan’da yaygın olan ateş tapınakları geleneklerini yansıtır. Aynı zamanda da Hint mabetlerinin özelliklerini de barındırır. Mabedin ortasında sürekli yanan bir ateş vardır. Söylentiye göre ateş eskiden doğal olarak yanarmış fakat şimdi doğal gazla yakılmaktadır. Ateşgah’ta yanan ateşin etrafında küçük odalar vardır. Odaların ateşe bakan küçük pencereleri vardır. Eskiden hac için burayı ziyarete gelen Zerdüştler bu odalarda kalır , pencereden sürekli ateşi seyreder ve kendilerine farklı farklı işkenceler yaparak ibadet ederlerdi.
Ateşgah Yapısı
Mimari yapısına değinecek olursak , Ateşgah , yapısına göre şehir hanlarını andırmaktadır. Medya döneminden itibaren Azerbaycan’da yaygın olan ateş tapınakları geleneklerini yansıtır. Aynı zamanda da Hint mabetlerinin özelliklerini de barındırır. Mabedin ortasında sürekli yanan bir ateş vardır. Söylentiye göre ateş eskiden doğal olarak yanarmış fakat şimdi doğal gazla yakılmaktadır. Ateşgah’ta yanan ateşin etrafında küçük odalar vardır. Odaların ateşe bakan küçük pencereleri vardır. Eskiden hac için burayı ziyarete gelen Zerdüştler bu odalarda kalır , pencereden sürekli ateşi seyreder ve kendilerine farklı farklı işkenceler yaparak ibadet ederler.
Azerbaycan Ateşgah Hakkında Mutlaka Bilmeniz Gerekenler Neler ?
Atesgah kelimesi, ‘adım atmak’ veya ‘yürümek’ anlamına gelen اتصق (ati’saq) fiilinden türeyen Arapça اٹصقاق (i’tisqāh) kelimesinden Farsça bir türevdir. Arapça’da atesgah kelimesi dikdörtgen bir çerçeveyi ifade eder. Bir atesgah, insanların dua etmek ve ilahi olanı düşünmek için toplandığı bir ibadet yeridir. Atesgah kelimesi aynı zamanda Tasavvuf dini geleneklerinde dinginlik ve içsel yansıma yerine atıfta bulunmak için kullanılır.
atesgah, İran ve Orta Asya kökenli İslami bir gelenektir. Bir atesgah, insanların dua etmek ve ilahi olanı düşünmek için toplandığı kutsal bir yerdir. Aşgah, insanların hayatın imtihanlarından teselli aradığı bir huzur ve sükunet yeridir. Aşgah, farklı kesimlerden insanların bir araya gelip duygularını ifade etmeleri için ideal bir mekandır. Esasen atesgâh, sevgi, şefkat ve kardeşlik gibi evrensel insani duyguların bir yoludur.
Ateşgah, sıklıkla taş veya su gibi doğal unsurlarla süslenir. Örneğin, Azerbaycan’ın en eski şehri olan Hiva’daki atesgahlar, nilüfer çiçeklerini andıran yuvarlak taşlara sahiptir. Taşlar altın varakla süslenmiştir ve Hiva’nın modern Türkçe’nin öncüllerinden biri olan tarihi Çağatay Türkçesinde yazıtlara sahiptir. Taşlar ayrıca altı altın kubbe ile taçlandırılmıştır; bu kubbeler, yukarıdaki gökleri, aşağıdaki dünyayı ve her iki cismin de tek bir ilahi bütünde birleştiğini sembolize eder. Bu ahenk, her şeyin Allah’ın iradesi dahilinde var olduğu ve nihayetinde O’nun kâinat planının bir parçası olduğu inancını ifade eder.
Ateşgah kelimesi Farsça asvat-e-havad-e-nas (آصوت حوا بن) kelimesiyle ilişkilidir. ‘Asovat’, kişinin ayrı egosunu aştığı ve etimolojik olarak ‘atesgah’ ile ilişkili olan Tanrı ile bir olduğu ruhsal bir aşkınlık durumuna atıfta bulunur. Tasavvufta, bir atesgath, içsel tefekkür ve dua için bir yeri ifade eder. Bir atesgath, ibadet edenin meditasyonda oturduğu bir halı veya hasır dışında genellikle çıplaktır. Tacikistan’da Boşnaklar, eski Yunan amfi tiyatrolarına benzeyen mermerden külliyat-asvat (كليّات آصوت) adı verilen kubbeli yapılar inşa ediyor. Bu yapılar turistler arasında popülerdir, çünkü ruhsal büyümeye elverişli görkemli bir atmosfer sağlarlar.
Esasen, bir atesgah, maneviyat ve Tanrı’ya saygı duygularını uyandıran kutsal bir mekandır. Farklı kesimlerden insanların bir araya gelerek din hakkındaki duygu ve düşüncelerini paylaştığı bir yerdir. Bu kavramın ne kadar evrensel olduğu düşünüldüğünde, bu geleneğin Azerbaycan dışında dünyanın başka yerlerinde de yüzyıllardır var olduğu görülmektedir. Bu maneviyat yolunu keşfetmek isteyen herkes, atesgah içeren bir Azerbaycan şehrini ziyaret etmeyi düşünmelidir!